الف) مقدمه
پژوهش و تحقيق لازمه حيات ملتي است كه مي خواهد سربلند و آزاد زندگي كند. بي شك انجام اين مهم نيازمند پيش زمينه ها و پيش آگهي ها و دانستن زمينه تحقيقات انجام شده مشابه قبلي و همچنين محيطي آماده پذيرش محقق و نتيجه حاصل از تحقيق اوست. نهال پژوهش در كشورهايي همچون كشور عزيزمان ايران هنگامي به بار خواهد نشست كه در سيري اصولي و برنامه ريزي شده و در راستاي اولويت هاي تحقيقاتي آن جامعه باشد. در راستاي چنين اهدافي است كه داشتن ضوابط و مقررات خاص ضرورت مي يابد. بر اين اساس آئين نامه اجرائي طرحهاي تحقيقاتي در دانشگاه علوم پزشكي بيرجند با استفاده از قوانين و بخشنامه هاي موجود و تجارب وتوصيه هاي اهل فن تهيه و تدوين شده است.
ب ) تعاريف اصلي
ماده ۱) طرح تحقيقاتي : طرح تحقيقاتي به مجموعه مطالعات و يا عمليات اجرائي و يا هر دو گفته مي شود كه منجر به توليد علم و فناوري و بطور كلي ارائه راه حل براي معضلات موجود مي باشد.
ماده ۲) واجدين شرايط اجراي طرح تحقيقاتي : اعضاي هيأت علمي و غير هيأت علمي شاغل و دانشجويان دانشگاه مي توانند بطور فردي ويا گروهي براي ارائه و انجام طرحهاي تحقيقاتي اقدام نمايند.
ماده ۳) تعداد مجريان طرحهاي تحقيقاتي حداكثر ۲نفر مي باشد ودرحالات ذيل قابل افزايش به ۳ نفرخواهد بود.
درصورتي كه يكي از مجريان دانشجو باشد.
درصورتي كه طرح تحقيقاتي برون دانشگاهي ويكي از مجريان از سازمان خارج دانشگاه باشد.
درصورتي كه طرح تحقيقاتي مرتبط با پايگاه تحقيقات جمعيتي و يكي از مجريان مردمي باشد.
ماده ۴) مجري طرف قرارداد دانشگاه به فردي اطلاق مي گردد كه مجري طرح و عضو هيات علمي دانشگاه باشد مسئوليت اجراي طرح تحقيقاتي از نظر مالي، حقوقي و اداري بعهده ايشان است.
تبصره۱) درصورتي كه هيچيك از مجريان طرح تحقيقاتي عضو هيئت علمي دانشگاه نباشند ، مجري اول طرح تحقيقاتي مي تواند با شرط رعايت مفاد ماده (۳) اين آيين نامه فردي از دانشگاه را كه تناسب موضوع طرح تحقيقاتي با رشته تحصيلي و يا فعاليت شغلي وي برقرار باشد را بعنوان مجري طرف قرارداد معرفي نمايد.
ماده ۵) ساير اعضاي هيئت علمي و غير هيئت علمي كه به نحوي در روند اجراي طرح تحقيقاتي عهده دار مسئوليت هاي ثانوي بوده و بخشي از عمليات اجرايي طرح بعهده آنها مي باشد، تحت عنوان همكار طرح خوانده مي شوند.
تبصره ۱: درصورتي كه يكي از همكاران طرح به هردليلي از ادامه كار صرف نظر نمايد، مجري طرف قرارداد دانشگاه كتباً مديريت امور پژوهشي دانشگاه را مطلع نموده و درصورتي كه لازم بداند فرد ديگري كه عهده دار وظيفه وي خواهد بود را معرفي مي نمايد.
ج) چرخه تصويب يك طرح تحقيقاتي :
ماده ۶) ارائه دهندگان طرح تحقيقاتي بايد پيش نويس طرح تحقيقاتي خود را در قالب فرم پرسشنامه طرح تحقيقاتي دانشگاه (پروپوزال ) كه در صفحه خانگي معاونت پژوهشي دانشگاه به آدرس اينترنتي http://rsh.bums.ac.ir نيز موجود است توسط رايانه تكميل، سپس آن را چاپ نموده به همراه فايل تحت word آن حسب مورد به مديريت امور پژوهشي ويا معاونت پژوهشي دانشكده ها / مراكز تحقيقاتي تحويل نمايند.
بند ۱) درصورتيكه بودجه پيشنهادي طرح كمتر از مبلغ ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال باشد محقق مي تواند طرح تحقيقاتي خود را به معاونت پژوهشي دانشكده هايي كه درآن اشتغال دارد ارائه نمايد. دانشكده مربوطه پس ازداوري علمي ومتدولوژي طرحها وتصويب آن در شوراي پژوهشي دانشكده آن را جهت بررسي وتصويب نهايي درشوراي پژوهشي دانشگاه به مديريت امور پژوهشي ارسال مي نمايد.
تبصره ۱) محققين مي توانند طرح هاي با بودجه پيشنهادي كمتر ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ريال خود را مستقيماً جهت بررسي و تصويب به مديريت پژوهشي دانشگاه ارائه نمايند.
بند ۲) درصورتيكه بودجه پيشنهادي طرح تحقيقاتي بيشتر از ۰۰۰/۰۰۰/۱۰ ريال باشد مي بايستي طرح تحقيقاتي به مديريت پژوهشي دانشگاه ارائه گردد.
مديريت پژوهشي ضمن ارسال طرح براي داوران، نتيجه را جهت بررسي وتصويب به شوراي پژوهشي دانشگاه ارائه خواهد نمود.
بند ۳) محققين مي توانند طرحهاي تحقيقاتي خود را كه در ارتباط با پژوهش در آموزش بوده و بودجه پيشنهادي آنها كمتراز ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال باشد مستقيماً به كميته پژوهش در آموزش ارائه نمايند. بديهي است طرحهاي فوق بعد از بررسي و كارشناسي جهت بررسي وتصويب نهايي درشوراي پژوهشي دانشگاه به مديريت پژوهشي ارسال خواهد گرديد.
بند ۴) شوراي پژوهشي مراكز تحقيقاتي ومركز گسترش تحقيقات باليني مي توانند طرحهاي تحقيقاتي محققين را تا سقف بودجه پيشنهادي ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ريال مورد بررسي و كارشناسي قرار داده ونتايج را جهت بررسي وتصويب نهايي در شوراي پژوهشي به مديريت پژوهشي ارسال نمايند.
بند ۵) طرحهاي تحقيقاتي كه مجري آن دانشجويان مي باشند جهت بررسي وداوري اوليه مي بايست به كميته تحقيقات دانشجويي ارائه گرديده وكميته پس از بررسي چنين طرحهايي درصورت تشخيص مناسب بودن طرح جهت تصويب نهايي در شوراي پژوهشي دانشگاه به مديريت پژوهشي ارسال نمايد.
بند ۶) درخصوص طرحهاي تحقيقاتي كارمندي، طرحهاي تحقيقاتي پس از تحويل به مديريت پژوهشي به كميته كارشناسان ارجاع خواهد شد. بديهي است چنين طرحهايي بعد از داوري متدولوژي و علمي وتصويب اوليه در كميته كارشناسان جهت تصويب نهايي به شوراي پژوهشي دانشگاه ارجاع خواهد گرديد.
بند ۷) تعداد طرحهاي تحقيقاتي با بودجه كمتر از ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال براي هر محقق ۳ طرح به طور همزمان مي باشد و حداكثر سقف مالي طرحها ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال است.
بند ۸) تعداد طرحهاي تحقيقاتي با بودجه بالاتر از ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال كه به طور همزمان توسط محقق اجرا مي شود، ۳ طرح مي باشد به شرطي كه مجموع بودجه طرحها بيش از ۱۲۰ ميليون ريال نشود.
- ضمناً در مورد طرحهاي مشترك، سقف ۱۲۰ ميليون ريال مربوط به بودجه دانشگاه مي باشد.
- اگر بودجه طرح پژوهشي بيش از ۱۲۰ ميليون ريال باشد، مجري مي تواند تنها يك طرح داشته باشد.
- سقف بودجه طرحهاي تحقيقاتي همزمان ۱۵۰ ميليون ريال مي باشد.
- در صورتي كه بودجه طرح تحقيقاتي بيش از سقف مجاز باشد، موضوع در شوراي پژوهشي دانشگاه مطرح و در آن مورد با نظر شورا تصميم گيري خواهد شد.
ماده ۷) :
بند۱- طرح هاي تحقيقاتي كه بودجه پيشنهادي كمتر از ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال باشد مي بايست توسط يك داور علمي ويك داور متدولوژي مورد داوري قرار گيرد.
بند ۲- طرحهاي تحقيقاتي با بودجه پيشنهادي از ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال تا سقف ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال مي بايست حداقل توسط دو داور علمي و يك داور متدولوژي مورد داوري قرار گيرد.
بند ۳- طرحهاي تحقيقاتي با بودجه پيشنهادي بالاتر از ۰۰۰/۰۰۰/۳۰ ريال مي بايست حداقل توسط سه داور علمي و يك داور متدولوژي مورد داوري قرار گيرد.
بند ۴- تعيين داوري براي طرحهاي تحقيقاتي بالاتر از ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال توسط شوراي پژوهشي دانشگاه صورت خواهد پذيرفت.
جهت تسريع در فرايند تصويب طرح تحقيقاتي درچنين مواردي يك داور اضافه تر از حداقل هاي مورد نياز تعيين گرديده ونتايج داوري طرح پس از كسب حداقل تعداد مورد نياز قابل بررسي خواهد بود.
بند ۵- مديريت پژوهشي قبل از ارائه نتايج داوري ها به شوراي پژوهشي آنرا براي مجري طرح جهت اصلاح ويا پاسخ مقتضي ارسال خواهد نمود.
بند۶- براي كليه طرح هاي تحقيقاتي يك نفر از اعضاي شوراي پژوهشي بعنوان جمع بند نظرات داوران تعيين خواهد گرديد تا نتايج داوري ها را بعد از جمع بندي به شوراي پژوهشي ارائه نمايد.
هـ) بودجه طرحهاي تحقيقاتي :
ماده ۸) : طرحهاي تحقيقاتي بدون محدوديت سقف ريالي با نظر شوراي پژوهشي و بررسي سوابق مجري قابل پذيرش وتصويب مي باشد ليكن براي هر طرح تحقيقاتي براساس هزينه هاي انجام آن حداقل محصولات زير را مورد انتظار است :
۱- تا سقف بودجه ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال ارائه نتايج بصورت مقاله در كنگره هاي داخلي
۲- تا سقف بودجه ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال ارايه نتايج بصورت يك مقاله در مجلات فارسي زبان
۳- تاسقف بودجه ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ريال ارايه نتايج بصورت چاپ يك مقاله انگليسي زبان يا دو مقاله فارسي در مجلات علمي پژوهشي
۴- تاسقف بودجه ۷۵/۰۰۰/۰۰۰ يال ارايه نتايج بصورت چاپ يك مقاله انگليسي زبان در مجلات نمايه شده در گروه يك دسته بندي بانكهاي اطلاعاتي شامل ISI و مدلاين و... ارائه دريك كنگره خارج از كشور و يا داخلي بين الملل
۵- طرحهاي بيش از ۷۵/۰۰۰/۰۰۰ ريال به نسبت افزايش مبلغ از ۷۵/۰۰۰/۰۰۰ ريال براساس رديف ۱ تا ۴ تعهدات مجريان افزايش خواهد يافت
تبصره ۱- افرادي كه براي اولين بار طرح تحقيقاتي به شورا ارائه مي دهند سقف بودجه طرح با نظر شوراي پژوهشي دانشگاه و سوابق تحقيقاتي مجري، بررسي خواهد شد.
تبصره ۲- در صورتيكه طرحي منجر به اختراع يا اكتشافي گردد كه در سطح ملي به ثبت برسد و يا بنا به گواهي يكي از معاونين دانشگاه وتاييد هيئت رئيسه يا شوراي HSR نتايج آن در جهت رفع مشكلات دانشگاه بصورت كاربردي درآيد و يا منجر به ارتقاء سطح خدمات به مردم گردد نيازي به ارائه ديگر محصولات علمي ذكر شده دراين ماده را نخواهد داشت.
تبصره ۳- محققين ميتوانند بجاي ارائه مقاله در كنگره ها نتايج خود را به صورت چاپ يك مقاله انگليسي يا فارسي ارائه نمايند.
ماده ۹) درصورتيكه مجري يا مجريان طرح تحقيقاتي موفق به ارائه محصولات مورد انتظار از طرح خود ( ظرف مدت ۲ سال براي مقالات داخلي و ظرف مدت ۳ سال براي مقالات خارجي) پس از پايان طرح تحقيقاتي نگردند، ۷۰-۳۰ درصد كل هزينه اجراي طرح تحقيقاتي وبراساس نظر شوراي پژوهشي دانشگاه از حقوق ومزاياي آنان كسر وبه حساب پژوهش دانشگاه واريز خواهد گرديد.
- در صورتي كه مجري تعهدات مربوط به ماده ۸ آيتم هـ در مورد يك طرح از ۳ طرح همزمان را ارائه نمايد، مجاز به اجراي طرح تحقيقاتي جديد مي شود.
- در صورتي كه مجري طرح تحقيقاتي براساس ماده ۸ آيتم هـ بتواند out put بهتري نسبت به بندهاي ۵-۱ از طرح تحقيقاتي خود را ارائه نمايند، ميزان تفاوت سقف ريالي بودجه پژوهشي وي به عنوان پاداش افزوده مي شود، به طور مثال : اگر مجري بتواند از طرح تحقيقاتي با سقف بودجه ۱۰ ميليون ريال كه out put آن ارائه نتايج به صورت مقاله در كنگره هاي داخلي است، مقاله اي انگليسي زبان در مجلات نمايه شده چاپ كند كه مربوط به طرح با سقف ۷۵ ميليون ريال است، مابه التفاوت سقف طرحها يعني ۶۵= ۱۰-۷۵ يعني ۶۵ ميليون ريال به سقف ريالي طرحهاي پژوهشي وي افزوده خواهد شد.
ماده ۱۰) مجري مسئول اجرائي طرح پس از دريافت ابلاغيه ويا عقد قرار داد موظف به شروع عمليات اجرايي طرح به نحوي كه در پيش نويس آن آمده ومورد تاييد شوراي پژوهشي دانشگاه قرار گرفته است مي باشد.
ماده ۱۱ ) معاونت پژوهشي دانشگاه موظف است نسخه اي از ابلاغيه ويا قرارداد طرح را جهت اطلاع وپيگيريهاي لازم بعدي در اختيار واحد تصويب كننده طرح (معاونت پژوهشي دانشكده، مركز تحقيقاتي يا كميته ها ي پژوهشي مربوطه) قرار دهد.
ماده ۱۲) مجري طرف قرار داد طرح موظف است مطابق مواد مندرج در قرار داد و يا براساس جدول زمانبندي طرح كه در شروع به تاييد شوراي پژوهشي دانشگاه رسيده ، گزارش پيشرفت علمي واجرايي طرح را به معاونت پژوهشي دانشگاه ارسال دارد.
ماده ۱۳) معاونت پژوهشي دانشگاه بر حسن اجرا وچگونگي روند اجرايي طرح نظارت خواهد نمود.
ماده۱۴) مديريت امور پژوهشي دانشگاه موظف است پس از دريافت گزارش مرحله اي پيشرفت طرح، مجوز پرداخت باقيمانده اعتبارات طرح را در ۳ مرحله مطابق مفاد قرارداد منعقده به حسابداري معاونت پژوهشي اعلام نمايد.
ماده ۱۵) مجري طرف قرارداد موظف است در پايان اجراي طرح كليه نتايج بدست آمده را بصورت گزارش نهايي مطابق با شرايطي كه در متن قرارداد آمده است ، مرتب نموده وهمراه ضمايم واسناد مربوطه جهت تسويه حساب پاياني طرح دراختيار معاونت پژوهشي دانشگاه قرار دهد.
ماده ۱۶) براي استفاده مناسب از نتايج تحقيق وتهيه مستندات علمي لازم ، مديريت امور پژوهشي نحوه گزارش نهايي طرح را در قالب مورد نظر معاونت پژوهشي دانشگاه تهيه واز طريق معاونت هاي پژوهشي واحدها ونيز صفحه خانگي معاونت پژوهشي دانشگاه اطلاع رساني خواهد نمود.
ماده ۱۷) چنانچه ادامه يك طرح تحقيقاتي در حين اجراي آن مقدور نباشد و طرح لاجرم تعطيل گردد مجري طرف قرارداد بايد اين مطلب را به صورت كتبي به حوزه مديريت امور پژوهشي دانشگاه اعلام نمايد.
ماده ۱۸) درمورد طرحهاي موضوع ماده ۱۷ و به منظور تعيين علت تعطيلي طرح، موضوع بوسيله مدير امور پژوهشي دانشگاه پيگيري شده ونتيجه به همراه نظر مديريت امور پژوهشي براي تصميم گيري به شوراي پژوهشي گزارش مي گردد.
ماده ۱۹) در مورد طرحهاي تحقيقاتي موضوع ۱۷،درصورتي كه براي شروع يا در مدت اجراي طرح وجوهي از اعتبارات طرح تحقيقاتي در اختيار مجري طرف قرارداد قرار گرفته باشد ، بوسيله شوراي پژوهشي دانشگاه مورد تصميم گيري قرار خواهد گرفت. نتيجه تصميمات فوق بصورت كتبي از طريق مديريت امور پژوهشي دانشگاه به مجري طرف قرارداد طرح ومعاون پژوهشي واحد اعلام خواهد شد.
ماده ۲۰) در صورتي كه مجري طرف قرارداد طرح به عللي نتواند عمليات اجراي طرح را در موعد مقرر به پايان برساند و از سوي ديگر خواستار ادامه اجراي آن باشد ، بايد درخواست افزايش مدت زمان اجراي طرح را بهمراه دلايل عقب افتادگي از زمانبندي اوليه تنظم نموده و به مديريت پژوهشي دانشگاه ارائه نمايد تا در اين خصوص تصميم گيري لازم بعمل آيد.
ماده ۲۱) چنانچه مجري طرف قرار داد تغيير برخي از اقلام بودجه ، بصورت جابجايي آنها در مجموعه بودجه مصوب ويا افزايش يك يا چند قلم از اقلام بودجه را بصورتي كه رقم كلي آن افزايش يابد ، را درخواست نمايد بايد پيشنهاد خود را با ذكر دليل براي بررسي به حوزه مديريت پژوهشي دانشگاه ارائه نمايد. دراين موارد موضوع ابتدا در جلسه كميته كارشناسان بودجه طرحهاي تحقيقاتي بررسي ونظر كميته مذكور جهت تصميم گيري نهايي در جلسه شوراي پژوهشي دانشگاه مطرح خواهد شد.
ماده ۲۲) اعتبارات مصوب طرح تحقيقاتي مطابق قرارداد منعقد شده بين مجري طرف قرارداد طرح ومعاونت پژوهشي دانشگاه پس از تاييد كارشناسان حوزه مديريت امور پژوهشي از طريق واحد حسابداري معاونت پژوهشي دانشگاه در اختيار مجري طرف قرار داد طرح قرار مي گيرد.
ز) امور حقوقي طرح تحقيقاتي :
ماده ۲۳) كليه منافع مادي حاصل از اجراي طرح تحقيقاتي وهمچنين دستاوردها و نتايج حاصل از آن متعلق به دانشگاه وطرح دهنده (گان) بوده ودانشگاه مي تواند به صلاحديد خود واز طريق عقد قرارداد بخشهاي مشخص از اين منــافع را به طرح دهنده (گان) واگذارنمايد. مرجع تشخيص براي اين امر متن قرارداد اجراي آن طرح مي باشد.
ماده ۲۴) طرح دهنده (گان) وسايرهمكاران اجرايي طرح موظفند در هرموردي كه نتايج يا گزارشهاي طرح خود را بصورت انتشار مقاله، كتاب و يا گزارش و از اين قبيل براي مراجع مربوطه و يا مجلات مختلف داخلي يا خارجي ارائه مي نمايند، جمله اي مبني بر اينكه « اين تحقيق با حمايت مالي دانشگاه علوم پزشكي بيرجند انجام پذيرفته است» را قيد نمايند. درغيراينصورت حق هرگونه پيگيري بعدي براي دانشگاه محفوظ خواهد بود.
ماده ۲۵) در كليه مواردي كه حاصل نتايج طرح تحقيقاتي بصورت خبر، گزارش واز اين قبيل از سوي دانشگاه انتشار مي يابد، فقط اسامي طرح دهندگان به ترتيبي كه در پرونده طرح آمده است قيد مي گردد.
ماده ۲۶) درصورتيكه طرح دهندگان ترتيب خاصي براي ذكر نام خود (بجز آنچه در پرونده ذكر شده است) تعيين نمايند ضروري است كه موضوع بصورت كتبي و با امضاي تمامي طرح دهندگان به حوزه معاونت پژوهشي دانشگاه اعلام گردد.
ماده ۲۷) كليه امتيازات معنوي وعلمي يك طرح بين طرح دهندگان و همكاراني كه با آنها همكاري داشته اند به نسبت همكاري ومشاركت درانجام كار تقسيم مي شود مرجع تشخيص دراين رابطه قرارها ومكتوبات بين كليه همكاران طرح مي باشد.
ماده ۲۸) مواردي كه در اين آيين نامه مد نظـــر قرار نگرفته و يا حسب موقعيت از مــــوارد استثنائي محسوب مي گردد با نظر مستقيم معاون پژوهشي دانشگاه وتاييد شوراي پژوهشي دانشگاه تصميم گيري خواهد شد.
ماده ۲۹) اين آيين نامه در قالب ۲۹ ماده ، ۱۲ بند و ۵ تبصره درتاريخ ۸۷/۰۶/۱۱ به تصويب شوراي پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي رسيد.